Thứ nữa, nhà trường phối hợp với gia đình phải làm tốt công tác hướng nghiệp, giúp các em hiểu, đánh giá được bản thân mình
Nhưng có lẽ nào không có biện pháp nào để giảm bớt “bi kịch”? Phải dìm công tác hướng nghiệp ở khối THCS và THPT làm rất kém.
Xã hội cần những con người có đạo đức và tay nghề. Ở Pháp, đến lớp 7 thì học 1 năm hướng học và hướng nghiệp; tức thị vẫn học chương trình thường ngày nhưng người ta gọi năm học đó là hướng học và hướng nghiệp bởi bắt đầu từ đấy là hướng nghiệp rất rõ. Hoài Hương (thực hiện).
Ông có nhận xét gì về các trường hợp này? Nói riêng trong trường hợp trầm mình khi đi thi không đạt đề nghị, nếu xét dưới giác độ cá thể thì: Hành động thi trượt mâu thuẫn với kỳ vọng, nghĩa là sự kỳ vọng quá lớn dẫn đến thất vọng tột bậc và dẫn đến trẫm mình. Như nước Đức, sau lớp 5 đã phân luồng: đi học để ra nghề hay đi vào một trường trung học để lên ĐH.
Tay nghề có thể là công nhân, kỹ sư hay nhà khoa học. Không phải vào ĐH là con đường tiến thân quang vinh duy nhất. Nhưng đây lại là một vấn đề khác, nói thì rất dài.
Xin cảm ơn ông về cuộc nói chuyện. Tự sát do sức ép Những năm gần đây, cứ vào đợt ban bố điểm thi ĐH, không ít thí sinh rơi vào stress vì thi trượt. Các vị phụ huynh phải hiểu, đánh giá đúng con mình, đừng tạo sức ép. Trái ngành là không tốt! Có một số sinh viên thi vào được những trường danh giá, đòi hỏi lực học rất tốt mới thi đỗ, nhưng trong quá trình học lại chán nản vì mọi thứ không như mình tưởng.
Phân luồng là luồng này đi học nghề, luồng kia đi ĐH. Ở đây có cả vấn đề không đánh giá đúng mình, không đánh giá đúng ngoại cảnh, thể diện một cách hão huyền. HCM: Trong tổng số thí sinh thi vào một số trường, chỉ có 25% biết mình nên chọn nghề gì. Việc phân luồng như nhiều nước thực hành, chúng ta khó thực hành theo hay sao? Từ năm 1996, tại Hội nghị Trung ương 2, khóa VIII đã đặt ra vấn đề phân luồng trong Nghị quyết Trung ương 2 về giáo dục.
Họ phân thành 2 luồng rõ rệt, thậm chí có tỷ lệ phần trăm. GS. Ở nước ta trước đây đã có sự phân chia từ hết lớp 9; em nào lên THPT vào ban A thì học chính yếu môn Toán, Lý, Hóa. Thậm chí có những trường hợp trẫm mình chỉ vì thất vọng. Ở Anh, sau lớp 10 là phân luồng rất rõ; em nào tiếp lên học lớp 11, 12 gọi là A (phân ban hẹp để vào các trường ĐH tương ứng). Hướng nghiệp kém đã đành việc kỳ vọng vào ĐH là quá lớn, do triết lý “hư văn, khoa cử, quan trường” từ thời phong kiến còn rơi rớt lại - như ông nói.
Tôi biết có người tốt nghiệp Đại học Y ra mở cửa hàng gỗ và họ xăm với công việc hiện tại.
TSKH Phạm Minh Hạc, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Giáo dục. Lúc đó câu hỏi “dừng lại, hay đi tiếp” cũng rất đau đầu. Học để đi thi, chỉ lấy đi thi vào ĐH là con đường gần như là độc nhất đối với thanh niên nước nhà - Đấy là một thảm họa, vung phí tiền, thời kì, công sức của cả gia đình và từng lớp.
Chúng ta chịu ảnh hưởng từ thời Lý đến hiện tại (hơn 10 thế kỷ) cái “hư văn, khoa cử và quan trường”. Có những con số chúng ta không bao giờ đưa: có bao nhiêu người tốt nghiệp Đại học Y không đi làm tại các tỉnh, mà ở lại Hà Nội, thậm chí làm việc tại các cửa hàng. Đây là một sức ép rất lớn của một triết lý hư danh trong xã hội chúng ta, chịu ảnh hưởng của nhiều thế kỷ chịu đô hộ và phong kiến. Ngoài gia đình, còn dư luận xã hội nữa, nhất là với những trường hợp được nom học giỏi mà không may thi trượt.
Còn chúng ta có chủ trương phân ban, nhưng phân theo khoa học tự nhiên, khoa học kỹ thuật, khoa học tầng lớp; do ít người vào học khoa học xã hội quá thì lại có một ban chung. Có nước là 40:60, nhưng cốt tử là 50:50. Việc học một ngành, ra làm việc ngành khác, ông có cho rằng “kiểu gì thì có kiến thức cũng tốt; tri thức đó sẽ tương trợ cho công việc của người ta dù công việc đó trái với ngành được đào tạo”? Với từng trường hợp cụ thể thì phải nghiên cứu, nhưng nói chung thì không tốt.
Lâu nay, làm gì có ai hướng nghiệp cho học sinh đâu, toàn các em tự tìm hiểu. Nhưng từ đó đến nay không ai thực hiện. Như thế là không đánh giá đúng được năng lực của mình, trước hết là không hiểu rõ bản thân của mình. Chúng ta cần phổ biến rộng rãi mục đích giáo dục, làm cho mọi xã hội quần chúng, nhất là những gia đình có con em vừa sang trọng kỳ thi vào ĐH hoặc sắp học lớp 12 nhận thức rõ: học để thành người và thành nghề.
Đó có phải sự phân luồng? Đó là phân ban chứ không phải phân luồng. Trường hợp quá bức xúc dẫn đến mâu thuẫn tột độ, không có lối thoát thì là cá biệt, nhưng cá biệt đó sinh ra từ đại thể. Thực ra, công tác hướng nghiệp gồm 4 nội dung: Mỗi học sinh phải hiểu đúng năng lực; hiểu được hứng của mình; năng lực, hứng thú này có đáp ứng yêu cầu thị trường lao động không; cảnh ngộ kinh tế gia đình mình như thế nào? Cả 4 điều này chúng ta không nói rõ để từng học sinh, từng gia đình hiểu.
Chúng tôi có con số của các nhà tâm lý học ở TP. Nhà trường phải kết hợp với gia đình hướng nghiệp cho các em.
Bây giờ, số trường nghề quá ít, chúng lại được đôn từ cao đẳng lên ĐH. Trong từng lớp Việt Nam hiện, nuôi con học đến lớp 12 thì đại bộ phận theo triết lý “Học để thi đại học”, thậm chí là vào trường nào cũng được, dù không biết học ra để làm gì. Khi không đạt được do vậy thất vọng tột bực. 18 tuổi, nhưng không vạch được đường đời, cho rằng ước muốn, kỳ vọng vào ĐH là độc nhất. Đó chính là một lý do dẫn đến các trường hợp tự tận.
Có những em hiểu được mình, nhầm thì sửa. Khi không đạt được thì sức ép của gia đình dẫn đến hậu quả không hay. Rốt cục trên thực tiễn chương trình phân ban đã bị hủy bỏ. Nhiều em còn chịu áp lực từ gia đình, thưa ông? Đúng. Thí dụ ,ở Trung Quốc là 50:50, nghĩa là 50% học hết THCS thì đi học nghề, còn 50% học tiếp để vào ĐH.
Nhiều trường hợp thất vọng, nhưng không đến mức quá lớn.
