Nhiều người vẫn tin rằng bảo tàng tự nhiên tức là để cho hệ động, thực vật bản địa tồn tại riêng biệt, không có sự cạnh tranh của các loài ngoại lai hoặc khôi phục nguyên trạng môi trường sống của chúng
000 năm trước, hà mã vẫn là loài bản địa ở châu Âu nhưng vì nạn săn bắt nở rộ đã đẩy khuôn khổ sống của chúng ra xa tới phía đông nam của đất liền.
Hay ở quận Barnim thuộc bang Brandenburg, người ta phối hợp chăn thả ngựa konik – loài ngựa được cho là có nguồn cội từ ngựa hoang châu Âu cổ đại – và các loài gia súc của Anh. Đích của dự án là để những con ngựa hoang và bò rừng bizon châu Âu dọn bớt cỏ ở khu vực này, tạo điều kiện cho các loài ưa nhiệt phát triển.
Điều đang xảy ra ở Đức hưởng ứng một khuynh hướng được gọi là “tái tạo tự nhiên” (rewild), một phong trào toàn cầu nhằm mở rộng các khu vực hoang dã hiểm yếu, kết nối chúng thông qua các hiên cho phép con người và động vật cùng tồn tại, song song bảo vệ và tái nhập cảng các loài động vật ăn thịt hàng đầu.
Ông giải thích rằng phong cảnh nơi đây chịu ảnh hưởng của một lượng lớn phân bón từ chứ khi các công cụ liên lạc và các nhà máy thải ô-xít ni-tơ. Những con vật màu đen sừng được lai tạo giống theo đơn đặt hàng riêng tại Pháp có thể gặm cỏ ở những môi trường ẩm ướt và nghèo dinh dưỡng mà loài bò ở Đức đã chán chường, bao gồm một số vùng đầm lầy bị đe dọa và khu vực đầm lầy muối còn sót lại.
Ông Josef Reichholf, nhà động vật học và sinh vật học tiến hóa của Đại học Kỹ thuật Munich, người từ lâu đã ủng hộ việc đưa những loài ăn cỏ lớn để tăng cường đa dạng sinh vật học ở các cảnh quan có con người sinh sống, cho biết: “Chăn thả ngựa konik và các động vật ăn cỏ lớn khác là phương pháp tốt nhất để bảo tàng Thiên nhiên ở Đức”.
Chỉ trong thời kì ngắn, rất nhiều dự án na ná như Töpchin đã xuất hiện trên toàn nước Đức. Sau nhiều thế kỷ được con người sử dụng, phong cảnh đó khi trở về thể thiên nhiên thường sẽ có ít loài hơn, nên chi lý do đằng sau rất nhiều kế hoạch bảo tồn ở Đức liên hệ đến việc tái nhập khẩu các động vật ăn cỏ ngoại lai.
Khác với khu vực nhiệt đới, phần nhiều đa dạng sinh vật học ở châu Âu không nằm trong các cánh rừng, mà ở khu vực đồng cỏ, đầm lầy và các vùng đất hoang. Dự án tiếp theo cũng sử dụng động vật ăn cỏ lớn nhằm khôi phục phong cảnh tự nhiên tại một nhà máy xử lý nước thải cũ gần thủ đô Berlin.
Nếu sáng kiến “Tái tạo thiên nhiên châu Âu” do các nhóm bảo tồn như Quỹ Quốc tế Bảo vệ Thiên nhiên (WWF) dẫn đầu đặt đích đến năm 2020 “tái tạo thiên nhiên” được 1 triệu héc-ta đất thuộc 10 khu bảo tàng từ Tây Ban Nha tới lưu vực sông Danube và dãy núi Carpathian thì trái lại, các dự án ở Đức lại nhằm hồi phục đa dạng sinh vật học cho những cảnh quan mà con người đã tác động.
Chủ chốt của việc tái nhập cảng chính là hội tụ theo dõi tác động của những loài ăn cỏ lớn tới cảnh quan. Ngoài lợi thế về bộ móng guốc khỏe, chúng còn có thể gặm hầu như vơ các loài thực vật”. Mãi đến mùa hè năm 2011, người ta mới đưa nước về chăn thả tại ngôi làng Töpchin theo một dự án phối hợp cùng Quỹ bảo tàng tự nhiên Brandenburg tiến hành.
Điều này khiến các loài không đặc hữu phát triển và từ đó thu hẹp và chung cuộc là triệt tiêu các loài quý hiếm vốn thích nghi với môi trường nghèo dinh dưỡng. Ngôi làng Töpchin thuộc bang Brandenburg cách Berlin khoảng 40km là một trong những nơi trước tiên thực hiện thể nghiệm và loài ngoại lai được nhập khẩu là trâu nước châu Á.
Những dự án bảo tồn như Töpchin lúc đầu cũng bị người dân địa phương hiềm nghi như một hình thức chiếm đất hợp pháp, song dần dần, họ đã nhận ra tính hiệu quả của dự án và đồng ý cho trâu nước đến gặm cỏ trên đất của mình. Do đó việc đưa các loài ăn cỏ lớn tới đây là nhằm loại bỏ bớt các loài cây phát triển quá mức, cho phép các loài bản địa hiếm hơn phát triển mạnh.
Cách Berlin vài cây số về phía tây, Quỹ Heinz Sielmann đã đưa 19 con ngựa Przhevalsky – loài bản địa của Mông Cổ – cùng chung sống với 41 con bò rừng bizon châu Âu ở Döberitzer, nơi trước đây từng là khu huấn luyện quân sự.
Cuối năm ngoái, một đôi hộ gia đình ở Töpchin còn sản xuất được thịt và xúc xích trâu đem bán. Dự án Töpchin là tỉ dụ về một khuynh hướng bảo tồn đang phát triển ở châu Âu, dùng các loài động vật ăn cỏ lớn, ngoại lai để làm tăng sự đa dạng của hệ động, thực vật bản địa. Với lợi thế về sức vóc, chúng được kỳ vọng sẽ dễ thích nghi với địa hình gồ ghề và ẩm ướt hơn so với những chú bò bình thường ở Đức.
10. Những con trâu nước này đang được kỳ vọng sẽ giúp phục hồi đa dạng sinh học ở ngôi làng Töpchin Ông Holger Rössling thuộc Quỹ bảo tàng Thiên nhiên Brandenburg cho biết: “Chúng ta cần trâu để loại bỏ sinh khối, nếu không những khu vực nói trên sẽ mất đi các loài cây đặc hữu và chỉ còn tồn tại các loài phổ biến… Khác với bò, loài trâu chịu đựng giỏi và thích ứng tốt.
Thảm thực vật dày đặc cũng tạo ra một vi khí hậu ẩm ướt mát mẻ gây bất lợi cho nhiều loài sâu bọ và loài chim vốn thích hợp với các sinh cảnh khoáng đãng.
Nhưng trong một thế giới bị chi phối bởi con người và môi trường đổi thay chóng vánh như giờ thì mọi thứ đã trở thành phức tạp hơn, không thể lúc nào cũng duy trì một khu vực thuần túy các loài bản địa. Thỉnh thoảng chúng ta phải sáng tạo và linh hoạt hơn trong cách điều chỉnh cảnh quan để duy trì đa dạng sinh vật học.
Họ tin rằng cư dân thành thị Berlin sẽ thích thứ hương vị từ tự nhiên này… Theo Diễn đàn Đầu tư.
